Trong quá trình chăn nuôi, gà thường xuyên phải đối mặt với nhiều bệnh tật. Hôm nay, chúng tôi sẽ giới thiệu về một vấn đề thường gặp là tình trạng bệnh bại liệt chân gà, một bệnh thường thấy trong quần thể gà nuôi. Nội dung bài viết của Vuadaga.org cũng bao gồm các phương pháp điều trị bệnh này một cách hiệu quả dành cho bà con chăn nuôi.
Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng bệnh bại liệt chân gà?
Các nguyên nhân chính gây ra hiện tượng liệt chân ở gà thường bao gồm 4 yếu tố quan trọng sau, cần được quan tâm đặc biệt:
- Sự thiếu hụt Canxi hoặc Mangan.
- Bị nhiễm bệnh Marek.
- Trục trặc trong quá trình ấp nở hoặc do gà mái trong giai đoạn đẻ và ấp trứng.
- Tình trạng viêm nhiễm ở da và bàn chân gà.
Thời điểm gà có nguy cơ cao nhất bị bại liệt chân là khi chúng ở độ tuổi từ 4-8 tuần và từ 4-8 tháng.
Sự thiếu hụt Canxi hoặc Mangan
Canxi là thành phần cần thiết cho sự phát triển khung xương của các loài động vật có xương, bao gồm cả gà. Trong giai đoạn từ 2 đến 4 tuần tuổi, sau khi mới nở, gà con rất cần Canxi vì đây là lúc chúng còn non nớt và việc tiêu thụ thức ăn công nghiệp chỉ giúp tăng trọng lượng mà không cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của xương.
Ngoài ra, do điều kiện nuôi dưỡng trong môi trường thiếu hẳn ánh nắng mặt trời, gà không thể tổng hợp Vitamin D, kết hợp với tình trạng thiếu Canxi, dẫn tới việc xương không đủ chắc khỏe. Điều này là nguyên nhân của các vấn đề như liệt chân, yếu cánh, ăn kém và thậm chí tử vong ở gà.
Về phần Mangan, khi gà thiếu hụt nguyên tố này, triệu chứng rõ ràng là chân và cánh bị ngắn lại bất thường, chân có thể sưng lên và các khớp bàn chân bị biến dạng, điều này có thể dễ dàng nhận biết qua quan sát trực tiếp.
Do nhiễm bệnh Marek
Bệnh Marek là nguyên nhân chính gây bệnh bại liệt chân gà, đặc biệt dễ phát triển trong điều kiện thời tiết biến đổi và ở gà tuổi từ 12 đến 20 tuần. Một trong những dấu hiệu điển hình của bệnh này là gà di chuyển khó khăn với một chân đưa ra phía trước và một chân về phía sau, kèm theo đó là tình trạng liệt cánh và cổ. Bệnh Marek thường khó phát hiện hoặc dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác trong giai đoạn đầu.
Virus Marek khi xâm nhập vào cơ thể gà sẽ tạo ra các tế bào lympho, từ đó phát triển thành các khối u gây áp lực lên dây thần kinh, ảnh hưởng đến khả năng vận động của gà. Sức đề kháng của gà có thể kìm hãm một phần tác động của virus, tuy nhiên tuỳ thuộc vào sức đề kháng mà bệnh có thể biến chứng thành các dạng mãn tính hoặc cấp tính.
Bệnh Marek chủ yếu lây lan qua đường hô hấp, thức ăn, nước uống và tác động từ môi trường xung quanh. Các biểu hiện của bệnh bao gồm sụt cân, chán ăn, phân lỏng và giảm sản lượng trứng. Gà bị bệnh thường gặp khó khăn trong di chuyển, bại liệt tại chỗ và có thể gặp tình trạng sã cánh do viêm dây thần kinh. Nếu không được tiêm phòng, tỷ lệ tử vong do bệnh Marek có thể lên tới 20-70%.
Trong quá trình gà mái đẻ và ấp trứng
Trong thời kỳ gà mái đẻ và ấp trứng, chúng thường xuyên gặp phải tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng và Canxi do dành phần lớn thời gian nằm trong ổ, không ra ngoài tìm kiếm thức ăn, khiến cơ bắp suy giảm và dễ dẫn đến tình trạng liệt tạm thời.
Trong giai đoạn này, nhu cầu Canxi cao để hình thành lớp vỏ trứng chắc khỏe. Vì vậy, nếu gà không nhận được lượng Canxi cần thiết, chúng sẽ rơi vào tình trạng thiếu Canxi nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự chắc khỏe của xương, gây ra khó khăn trong việc đi lại hoặc thậm chí bại liệt.
Để kiểm soát tình trạng này, việc phân loại gà và chăm sóc kỹ lưỡng, cũng như đảm bảo chất lượng trứng và gà giống là vô cùng quan trọng để trứng luôn khỏe mạnh, không mang mầm bệnh.
Việc cho gà nghỉ ngơi đầy đủ, kết hợp với chế độ dinh dưỡng phù hợp và tập luyện sẽ giúp chúng nhanh chóng phục hồi khả năng vận động của chân.
Phương pháp điều trị có hiệu quả
Phương pháp điều trị thành công cho gà bị bại liệt chủ yếu xoay quanh hai nguyên nhân cơ bản: sự thiếu hụt Canxi và sự xuất hiện của bệnh Marek.
Đối với gà bại liệt do thiếu Canxi hoặc Mangan, việc bổ sung Canxi và các vitamin thiết yếu như A, D, E, B1 là cần thiết. Các chất này có thể được thêm vào thức ăn hoặc nước uống hàng ngày của gà để đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể.
Hiện nay, trên thị trường có sẵn nhiều sản phẩm giúp bổ sung Canxi và Mangan cho gà, ví dụ như MEBI-CALCIPHOS, CANXI ONE S, CANXI MAX, CANXI-BIOTIN, và cần tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng ghi trên bao bì sản phẩm.
Ngoài ra, việc bổ sung thêm vitamin thông qua các sản phẩm như ADE BCOMPLEX C + B12, MULTI-VITA VIP, và cho pha vào nước uống hàng ngày cũng giúp hỗ trợ quá trình phục hồi của gà.
Khi gà bị bại liệt do mắc bệnh Marek
Do chưa có phương pháp điều trị cụ thể cho gà bị bại liệt do bệnh Marek, việc quản lý tình trạng này đòi hỏi các bước sau:
- Theo dõi sát sao để sớm nhận biết bất kỳ dấu hiệu bại liệt nào ở gà.
- Tách biệt những con gà bị bệnh ra khỏi đàn để ngăn chặn sự lây lan và tránh việc di chuyển gà bệnh ra khỏi khu vực.
- Định kỳ tiêu độc và khử trùng khu nuôi bằng các chất sát trùng như MEBI-IODINE mỗi tuần 1 đến 2 lần.
- Tạm thời ngừng nhập khẩu gà giống trong quá trình xử lý bệnh Marek trong đàn.
- Sử dụng kháng sinh như DOXY 50% hoặc MEBI-ENROFLOX ORAL và bổ sung canxi, vitamin C, chất điện giải để ngăn chặn bệnh phụ trợ ở gà khỏe mạnh.
- Trong trường hợp gà không đáp ứng với liệu pháp điều trị, cần tiêu hủy toàn bộ đàn bằng cách đốt và chôn cất theo quy trình như với bệnh cúm gia cầm, sau đó tiêu hủy mọi chất thải và để chuồng trống ít nhất 3 tháng.
Cách thức ngăn ngừa bệnh bại liệt chân gà
Để phòng ngừa bệnh bại liệt chân gà, người chăn nuôi cần đặc biệt quan tâm đến việc bổ sung Canxi và các khoáng chất vi lượng cần thiết cho sự phát triển xương qua thức ăn và nước uống, không chỉ giúp phòng chống bại liệt mà còn tăng cường độ cứng của vỏ trứng.
Cần tăng cường vitamin C đặc biệt khi thời tiết biến đổi để tăng cường sức đề kháng cho gà.
Về phòng chống các bệnh khác như bệnh Marek, việc tiêm vắc-xin cho gà con ngay từ khi một ngày tuổi là cực kỳ quan trọng, bởi hiện tại chưa có thuốc đặc trị cho bệnh này. Nếu có dấu hiệu bệnh lây lan, cần cách ly và tiêu hủy gà bệnh ngay lập tức.
Đảm bảo vệ sinh và tiêu độc khu vực nuôi gà định kỳ, giữ cho chuồng trại luôn sạch sẽ và thoáng đãng để giảm thiểu rủi ro mắc bệnh. Các trại gà công nghiệp cần có khu vực riêng biệt cho gà mới và tuân thủ nguyên tắc “đồng loạt nhập – đồng loạt xuất”, thực hiện tẩy uế chuồng trại và dụng cụ nuôi bằng các hóa chất khử trùng và để trống chuồng ít nhất một tháng trước khi tái đàn. Ngoài ra, áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học là cần thiết ở mọi quy mô chăn nuôi.
Nếu người chăn nuôi áp dụng đúng các hướng dẫn phòng ngừa mà Mebipha đề xuất, có thể hiệu quả ngăn chặn bệnh bại liệt chân gà. Việc nhận biết bệnh sớm giúp hạn chế tổn thất trong nuôi gà. Khi gà được chẩn đoán mắc bệnh Marek, quan trọng là phải nhanh chóng cách ly và xử lý đúng các con bệnh. Hy vọng rằng, thông tin về cách phòng và xử lý bệnh bại liệt chân gà sẽ giúp việc chăn nuôi gà trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn cho bà con.