Bệnh toi gà, còn được gọi là tụ huyết trùng ở gà, là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính phổ biến trong dân số gia cầm. Bệnh này có thể phát sinh ở mọi nơi trên thế giới, đặc biệt là ở các vùng có khí hậu nhiệt đới. Đây là một trong những căn bệnh nguy hiểm đối với gia cầm, với tốc độ lây lan nhanh và tỉ lệ tử vong cao.
Trong bài viết dưới đây, Vuadaga.org sẽ đi sâu vào phân tích về triệu chứng của bệnh toi gà và cách chữa trị hiệu quả nhất.
Nguyên nhân gây ra bệnh toi gà
Do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra, bệnh toi gà cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như: hệ miễn dịch yếu của gà, biến đổi thời tiết, môi trường sống không sạch sẽ, thức ăn bị ôi thiu, hoặc các yếu tố khác ảnh hưởng. Gà từ 21 ngày tuổi trở lên thường dễ mắc bệnh hơn, và gà lớn có nguy cơ cao hơn so với gà nhỏ.
Bệnh có thể lan truyền tự phát hoặc thông qua tiếp xúc với nước bọt, xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa, hô hấp, hoặc qua vết thương ngoài da khi gà khỏe mạnh tiếp xúc với gà bị bệnh. Tốc độ lây lan của bệnh khá nhanh. Mầm bệnh có thể tồn tại trong không khí, thức ăn và nước uống, và dễ bùng phát, lây lan, và phát triển thành bệnh khi có điều kiện thuận lợi.
Triệu chứng của bệnh toi gà
Thời gian từ khi phát bệnh đến khi triệu chứng xuất hiện ngắn, khoảng 1 – 2 ngày, đôi khi kéo dài lên tới 4 – 9 ngày. Triệu chứng của bệnh gồm hai thể: thể cấp tính và thể mãn tính, với những biểu hiện đặc trưng sau:
Thể cấp tính
Gà thường chỉ thể hiện triệu chứng vài giờ trước khi chết, bao gồm việc đi lại chậm chạp, liệt chân hoặc liệt cánh. Sốt cao đạt 42 – 43 độ, gà bỏ ăn, trở nên ủ rũ, xù lông, và chảy nhớt từ miệng. Nhịp thở của gà cũng tăng lên.
Tiêu chảy là một triệu chứng phổ biến, với phân ban đầu có màu hơi trắng sau đó trở nên xanh lá cây nhạt và chứa chất nhầy.
Gà thường chết do ngạt thở, có thể nhận biết qua mào và các vết tích tím bầm. Khi tụ huyết trùng xâm nhập vào máu, nó có thể gây nhiễm trùng huyết và dẫn đến tử vong nhanh chóng.
Thể mãn tính
Gà thường ốm, có triệu chứng sưng phồng, đặc biệt là ở các khớp xương của chân và cánh, và đệm bàn chân. Có thể nghe thấy tiếng rên từ khí quản, và gà có thể gặp khó khăn trong việc thở. Một số con cũng có thể bị vẹo cổ.
Tỉ lệ đẻ trứng giảm, và tỷ lệ chết tăng. Ở Việt Nam, tỷ lệ tử vong do bệnh toi gà có thể lên đến 90%.
Bệnh tích của bệnh
Vì bệnh toi gà phát triển nhanh chóng, việc thực hiện giải phẫu trên những con gà bị tụ huyết trùng có thể giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh đối với đàn gà. Dựa vào thống kê, những dấu hiệu của tụ huyết trùng ở gà thường bao gồm:
Thể cấp tính
Xuất hiện sung huyết và xuất huyết ở các mô liên kết dưới da và cơ quan nội tạng, thường xuất hiện ở các vị trí như tim, lớp mỡ bao quanh tim, phổi, lớp mỡ trong xoang bụng và niêm mạc đường ruột.
Bao tim bị viêm và tích nước. Gan sưng to, có hoại tử với kích thước bằng đầu đinh ghim.
Gà bị tụ huyết trùng thường có dịch nhầy xuất hiện ở các cơ quan tiêu hóa như hầu, diều, và ruột.
Đối với gà mái: nang noãn trưởng thành trở nên mềm, không thể nhìn thấy mạch máu, và thường bị nát. Đôi khi, lòng đỏ cũng có thể bị vỡ (đặc biệt đối với gà trong thời kỳ đẻ trứng), dẫn đến viêm phúc mạc.
Thể mãn tính
- Viêm phúc mạc, ống dẫn trứng, và khớp có dịch fibrin.
- Sưng mắt và màng tiếp hợp mắt.
- Bệnh toi gà có thể diễn biến xấu và gây viêm não tủy, dẫn đến vẹo cổ.
Lưu ý: Nhiều người chăn nuôi gà bị toi thường tự hỏi liệu gà bị tụ huyết trùng có thể ăn được không? Đáp án là không nên tiêu thụ gà bị bệnh, và cần tiến hành tiêu hủy và cách ly gà bị bệnh với đàn để ngăn chặn sự lây lan rộng rãi của bệnh.
Cách phòng bệnh toi gà hiệu quả
Cách phòng tránh hiệu quả nhất bệnh toi gà là duy trì vệ sinh chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi, đồng thời đảm bảo không gian mở cho gà sinh sống. Ngoài ra, người chăn nuôi có thể sử dụng một trong hai chế phẩm sát trùng PIVIDINE hoặc ANTIVIRUS-FMB. Bổ sung vitamin B.COMPLEX-C vào khẩu phần thức ăn với liều lượng là 5g/1kg hoặc ELECTROLYTE vào nước uống với liều lượng là 1g/2 lít giúp tăng cường sức đề kháng và chống lại căng thẳng khi môi trường thay đổi.
Kết hợp bổ sung chất dinh dưỡng và men tiêu hóa cũng giúp tăng cường đề kháng cho gà. Đối với đàn gà có số lượng ít, việc sử dụng vaccine phòng bệnh toi gà (vaccine keo phèn) là cách hiệu quả. Vaccine được tiêm phòng khi gà đạt 1 tháng tuổi, với liều lượng là 0,5 ml/con, và lần tiêm thứ hai nên được nhắc lại sau 4 đến 6 tháng.
Đối với đàn gà lớn, người chăn nuôi có thể sử dụng một trong hai loại kháng sinh sau: TETRA-COLIVIT với liều lượng là 2g/1 lít nước uống hoặc FLORFEN-B với liều lượng là 4g/1 lít nước uống. Việc pha vào nước uống và cho gà uống khi có sự thay đổi về thời tiết, thức ăn hoặc nguồn nước sẽ giúp duy trì sức khỏe và đề kháng cho đàn gà.
Cách điều trị bệnh toi gà
Khi gà mắc tụ huyết trùng, có thể sử dụng một trong các sản phẩm chứa kháng sinh sau để điều trị bệnh:
- TETRA-COLIVIT với liều lượng là 2g/1 lít nước uống
- FLORFEN-B với liều lượng là 8g/1 lít nước uống
Ngoài ra, kết hợp sử dụng vitamin B.COMPLEX-C vào khẩu phần thức ăn với liều lượng là 5g/1 kg hoặc ELECTROLYTE vào nước uống với liều lượng là 1g/2 lít để tăng cường sức đề kháng, giúp gà mắc bệnh mau hồi phục sức khỏe.
Trong quá trình điều trị bệnh toi gà, cần thực hiện sát trùng chuồng trại hàng ngày hoặc mỗi 1-2 ngày bằng một trong hai sản phẩm sát trùng PIVIDINE hoặc ANTIVIRUS-FMB để tiêu diệt hoàn toàn mầm bệnh.
Bài viết tổng hợp đầy đủ về nguyên nhân, triệu chứng, dấu hiệu nhận biết và đưa ra các phương pháp phòng và điều trị bệnh toi gà nhằm giúp bà con nắm vững kiến thức cần thiết để chăm sóc đàn gà một cách tốt nhất.